ලංකාවේ කොටස් වෙළෙදපොළහි පරිණාමය(Evolution of the Stock Market in Sri Lanka)

ඓතිහසික වශයෙන් ලංකාවේ කොටස් ගනුදෙනු අරම්භ වූ ලෙස සලකෙන්න්නේ වර්ෂ 1896 දීය .ඒ අනුව මේ වන විට ලංකාවේ කොටස් ගනුදෙනු ආරම්ඹ වී වසර 112 ගතවී ඇත මෙම දීර්ඝ ඉතිහාසය තුළ කොටස් වෙළදපොල විවිධාකාර වූ පරිවර්තනවලට් හජනය  ලංකාවේ වර්තමාන වෙළදපොල පිහිටුවන ලද්දේ 1985 දිය. ඒ අනුව වසර 2008 වන විට නුතන කොටස් වෙළෙදපොලේ ඉතිහාසය වසර 23 ක කලපරිචේදයක් වේ .කොටස් වෙළෙදපොලේ ඉතිහාසය තුල සිදු වූ වැදගත් සහ ප්‍රදාන සංදිස්ථානයක් පිළිබද සටහනක් මෙහිදී ඉදිරිපත් කෙරේ 

 ලංකාවේ කොටස් වෙළෙදපොල 1896 දි අරම්බවිමට හේතු වූ මුලික ම සාධකය වුයේ ඒ වනවිට  ප%රචිලිත විමින් තිබු තේ වගාවට අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය සපයා ගැනීමේ අවශුයතාවය යි .1820 ගණන් සිට 1886 දක්වා ලංකාවේ ප්‍රධාන බෝගය වුයේ කොපි වගාව යි .එහෙත් 1868 සිට කොපි කොළ වලට වෙලදුනු දිලීර රෝගයක් හේතුවෙන් ලංකාවේ කොපි වගාව මුළුමනින්ම පහේ විනාශ විය .මේ වන විට 1867 දී ලංකාවේ ප්‍රථම වතාවට තේ පල කිරීම පටන් ගෙන තිබුණු අතර එංගලන්ත ජාතික ව්‍යවසායකයෝ කොපි වෙනුවට තේ වගා කිරීමට යොමු වුහ  

  කොපි වෙනුවට තේ වගා කිරීම සදහා මුලධනය සොයා ගැනීමට බ්‍රිතාන්‍ය ව්‍යපරිකට්‍යන්ට වුවමන විය. ඔව්න් කොපි වගාවෙන් ලද විශාල ලාභ තම මවු රටට යැවූ නිසාවෙන් ඔවුන්ගේ  ධනය ලංකාවේ නොරදුනු අතර ඔව්න්ට තේ වගාව සදහා භාවිත කිරීමට තරම් මුල්‍ය අතිරික්තයක් නොතිබිණි.මෙහෙතුව නිසා වැවිලිකරුවන් විසින් තමන්ගේ ඉඩම් පවුම් සමාගම් (sterling Companies) බවට පරිවර්තනය කොට සහ ඒවා පොදු සමාගම් ලෙස ලන්ඩනයේ සහ කොලොබ ලියාපදිංචි කොට මහජනතාවට සාමාන්‍ය කොටස් ,වරණිය කොටස් සහ ණයකර නිකුත් කිරීම මගින් ප්‍රාග්ධනය එකතු කරගන්න ලදී.මෙම සමාගම් වල කොටස් හුවමාරු කිරීමේ ද්විතික වෙළෙදපොළක් ලෙස 1896 දී කොටස්  තැරව් කරුවන්ගේ සංගමය (share Broker s association  හෙවත් SBA ) ආරම්භ විය.1904 වසරේදී ඒහි සාමාජිකයන් විසින් කොටස් තැරව් කරුවන්ගේ සංගමය විසුරුවා හැර කොලොබ තැරව් කරුවන්ගේ සංගමය (Colombo Brokers Association හෙවත්  CBA ) පිහිටුවන ල දී .

විසිවන සියවසේ පළමු දශකය තුල දී ලෝක වෙළෙදපොලෙහි රබර් මිල ඉහ        ල යාම හේතුවෙන් රබර් වගාව සදහාද වියපරිකයෝ යොමු වුහ. රබර් සමාගම් පිහිටුවීම 1904 පමණ ආරම්භ වූ අතර රබර් මිල ඉහළ ගිය 1905-1906 සහ 1909-1910 කාලය තුල රබර් සමාගම් ද විශාල ප්‍රමාණයක් ලියාපදිංචි කිරීම සිදු විය.රබර් සමාගම් ද
 මහජනතාවට කොටස් නිකුත් කිරීම මගින් අවශ්‍ය මුලධනය ලබා ගතහ.

තේ සහ රබර් වගාවේ වර්ධනයත් සමාගම වතූ අංශයට අවශ්‍ය උපකාරක සේවා සපයන වෙනත් ආයතන ද අරම්ම්භ වන්නට විය.මේ අනුව කොළොඹ කොටස් වෙලේදපොලෙහි වතු සමාගම් හැරුණු විට මහජන අරමුදල් මගින් මුලික මුදල් සම්පාදනය කරගත් ආයතනද පැවැතිණි.එමේන්ම කොළොඹ කොටස් වෙලේදපොලෙහි දේශීය වශයෙන් ලියාපදිංචි කරන ලද සමාගම්වලට අමතරව බෝම්බය,සිංගප්පුරුව,ලන්ඩන් සහ මැලේසියාව යන වෙලේදපොලවල ලියාපදිංචි කරනලද විදේශීය සමාගම් වල ගනුදෙනු කිරීම සිදු විය.මෙම සමාගම් වලින් කොලොබ කොටස් වෙලේදපොලෙහි දැනට ඉතිරිව ඇත්තේ ඔඉල්පාම්  වගාවේ නිරත මැලේසියානු සමාගම් 5ක් පමණි.

  1948 පෙබරවාරි මාසයේ දී එංගලන්තයෙන් නිදහස ලබා ගැනීම ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ මෙන් ම ලංකාවේ කොටස් වෙලේදපොලෙහි ද වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් ලෙස සැලකිය හැක.1948 ජුනි මාසයේ හදුන්ව දුන් විනිමය පාලන පනතේ විධිවිධාන හේතු කොටගෙන ලන්ඩනය,බෝම්බය සහ සිංගප්පුරුවේ  ලියාපදිංචි සමාගම් වල කොටස් කොලොබ කොටස් වෙළෙදපොලෙහි ගනුදෙනු වීම සම්පුර්ණයෙන්ම නැවතිණි.ඉන් අනතුරුව කොලොබ කොටස් වෙළෙදපොල මුළුමනින්ම දේශීය සමාගම් වල කොටස් සදහා සිමා වූ වෙලේදපොලක් බවට පරිවර්තනය විය.1948 විනිමය පාලන හදුන්වාදෙන අවස්ථා වනවිට රුපියල් සමාගම් 140 ක් වෙලේදපොලෙහි ලියාපදිංචිව තිබුණි.එඉන් 121 ක් ම වතු සමාගම් විය.

1948 සිට 1977 දක්වා කලපරිචේදය කොටස් වෙළෙදපොළට සුභවාදී දේශපාලන,ආර්ථික සහ ෛනතික වාතාවරණයක්  නොවිය.නිදහස ලැබීමෙන් පසුව සමහර රජයන් විසින් හදුන්ව දෙනු ලැබූ රාජ්‍ය මුලික ආර්ථික ප්‍රතිපත්තීන් පුත්ගලික ව්‍යාපාර වලට විශාල පහරක් විය 1971 හදුන්ව දුන් ව්‍යාපාර ආයතන අත්පත් කරගැනීමේ පනත යටතේ ලයිස්තුගත සමාගම් රජයට අත්පත් කර ගන්න ලදී.1975 ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ පනත විසින් පොදු සමාගම් සතුව ඇති ඉඩම් අත්පත් කර ගැනීමේ බලය රජයට පවරා ගැනීම හේතුවෙන් සමාගම්  90 ක් පමණ කොටස් වෙළෙද පොලෙන් ඉවත් විය.1976 අවසන් වන විට කොටස් වෙළෙදපොලේ ලිස්තුගත සමාගම් ගණන 76 කට පහත වැටුණි. 1977 බලයට පත් රජයේ විවුර්ත ආර්ථික ප්‍රතිපති රාමුව තුල පුද්ගලික අංශයට ආර්ථිකයේ කාර්යභාරය වැඩි වීම නිසා කොටස් වෙළදපොලටද හිතකර වාතාවරණයක් ඇති විය.1979 වසරේ දී ලිස්තුගත සමාගම්වල කොටස් ගනුදෙනු වලින් උපයන ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද අහෝසි කරන ලදී. එමෙන්ම බැංකු අංශයද දේශීය සහ විදේශීය පුද්ගලික අංශය්යේ සහ්බගිත්වයට විවුර්ත කිරීම ද 1979 වසරේ සිදු විය. 

      1984 ජුලි මස 2 වන දින නුතන කොටස් වෙළෙදපොලෙහි විකාශනයේ වැදගත් සංදිස්ථානයකි.මෙදින ප්‍රථම වතාවට ප්‍රසිද්ද වෙළෙද භූමියක කොටස් ගනුදෙනු කිරීම ආරම්භ විය.වෙළෙද භූමියක් යනු තැරව්කර ආයතන නියෝජනය කරන භුමි තැරැව්කරුවන් (public Trading Floor) එකතු වී ප්‍රසිධියේ ගනුදෙනු කරන ස්ථානයකි. ඊට අමතරව 1896    සිට වෙළදාම සදහා භාවිත වූ කෝල් ඔවෙර් ක්‍රමය(Call Over System) වෙනුවට විවුර්ත ව ශබ්දනගා ලන්සු තැබීමේ ක්රයමය (Open Outcry System) හදුන්ව දීමද මෙදිනම සිදු විය.විවුර්තව හඩ ගැසීමේ ක්‍රමය යටතේ භුමි  තැරව් කරුවන් තමන්ගේ ගැනුම් හා විකුණුම් ඇනවුම් වෙළද බුමිය තුල හඩ ගසා ඉදිරි පත් කිරීම සිදු වේ.මේඅනුව ලංකාවේ ප්‍රසිද්ද කොටස් ගනු දෙනු පටන් ගනු ලබන්නේ 1984 ජුලි  මසේදීය.

        1984 සැප්තැම්බර් මාසයේදී කොටස් තැරව් කරුවන්ගේ සංගමය නමින් සංවිධනය වුනු  පුද්ගලයන් කණ්ඩායමක් කොලබ තැරව් කරුවන්ගේ සංගමය විසින් ආරම්භ කල  වෙළෙද භූමියට අමතරව සහ තරග කාරී වශයෙන් වෙනත් කොටස් වෙළද භූමියක් ආරම්භ කරන ලදී.

තොරතුරු ලබගතේ (ලංකාවේ ප්‍රග්ඩන වෙළදපොළ) 

Golden Rules for Stock Market Investors

1. Don't be greedy: Do keep in mind that it is not always that you would be able to buy a stock when it is as its lowest price and sell it when it is at its highest. Do not be greedy. Invest smartly, with some professional help and some study on your own.

2. Avoid 'hot tips': Stay away from 'experts'. There are a large number of so-called experts floating all around. Stay away from them. Your neighbor, cousin or business journalist friend may suggest surefire picks. Success may not come as fast, as we are in unchartered territory. Use your own judgment.

3. Avoid trading/timing the market: Like in the previous point, don't try to time the market by betting on when the stock price will be highest or lowest. In most cases, such 'timing' leads to huge monetary losses and mental tension.

4. Avoid actions based on sentiments: Don't be emotionally attached to stocks: Some people -- for sentimental reasons -- tend to stick with certain stocks even though they might not bring them good value. Sentiment can be for a variety of reasons: your late father had bought the scrip and you wish to keep it; you had yourself betted on a company's stock thinking it will do good but are now too egotistic to accept your mistake can retreat, etc.

5. Don't panic if the market drops: Be patient and hold on to the scrip until some semblance of sanity prevails in the market. Don't rush to sell the stock. Hold onto your winners and sell your losers. Consult a professional and then act accordingly. Don't let a drop in the stock market alter your long-term investment plans.

6. Buy stocks if there is a 5-8 per cent drop in the market: In this bull market, a 5-8 per cent drop in prices offers you a good opportunity to buy scrips.

7. Avoid checking the price of stocks or mutual funds after you've sold them: The grass on the other side will always seem greener and can rarely bring you happiness.

8. Try to avoid penny stocks: While doing your research, attempt to understand which the company is and what it does. Value picking may score above growth picking at this stage. Do not be tempted to buy penny or mid-sized stocks at this stage, envisaging a huge windfall.

9. Sell when value is realised: Some stocks may rise sooner than you may have anticipated. In a frenzied bull run, investors may see their target prices being met in a matter of days. Here time should not be of any consequence.

If you feel that your investments are adequately valued, you should exit regardless of how long you have held them. There are times when stocks begin to quote at extraordinarily high levels within a short period after you have invested in them.

Although investors are often advised to invest for the long term in equities, if you get extraordinarily high returns within a short span, it is wiser to get out, say experts.

10. Diversify: At these record levels, there will be certain amount of risks. We suggest you diversify a bit, looking at stocks, mutual funds, commodities and gold (for a longer-term). If equities are your favourite, we expect you would be able to pick up some of these stocks again.

(don't put your all eggs in one basket)

From Rs 500 to a billionaire The Dhammika Perera story

          Last week I read a very interesting article about well-known person, it’s Mr Dhammika Perera’s life story, I thought it’s good story to publish through Colombo Market watch Blog, this article done by Mr.Paneetha Amarasekara, Mr.Amarasekara gave his first paragraph to explain about wealth of Dhammika Perera, and second one for his business Strategies, I extract that paragraph for this post.
“My investments in the stockmarket (his investments in NDB, Royal Ceramics, LB Finance and Connaissance were all made last year and this year) were possible in part, if not wholly, due to the support I received from Seylan Bank and Ceylinco consolidated chairman Lalith Kotelawala and Sampath Bank chairman Edgar Gunatunga and its managing director Anil Amarasuriya,’ says Perera.
‘When I wanted Rs 60 million from Seylan Bank to invest in NDB and Royal Ceramic shares last year, Kotelawala offered me Rs 240 million-a four fold increase,’ he said. And this year, when I wanted Rs 50 million from Sampath Bank, they offered me Rs 150 million instead, added Perera.
He invested in NDB by buying those shares at prices ranging from between Rs 20-60 a share. At present those shares command a price of Rs 90 a share. He further said that virtually all of his investments were providing him with a return higher than the interest charged by the banks on his loans. ‘I have no foreign partners. All of these monies required for my investments have been generated locally,’ he says. Perera attributes his success to hard work.”

This Is IT
His life story is something like reading a story from one of those fairy tale books. ‘When I was 19, this was in 1987, my mother gave me Rs 500 to buy me a pair of shoes. At that time I had qualified to follow an NDT course on electrical and electronics at Moratuwa University.
But by then the JVP troubles had broken out and Campus was more closed than open. I’m from Paiyagala, Kalutara, having had my education at Taxila Vidyalaya, Horana. At that time I was living with my uncle who was running a cafe at Pettah.
There was a pavement hawker operating in front of my uncle’s restaurant. Instead of buying a pair of shoes, I lent him that Rs 500 on the understanding that he conducts his business on a profit sharing basis with me.
The life of a pavement hawker is a hard one. He starts his work early in the morning and continues till evening. He does not have time to relieve hinself nor does he have time to have his meals while hawking his goods. The only time he is free is when dusk sets in. Then he winds up his business for the day, said Perera.
So, this tie-up with this hawker brought me a return of Rs 200 on a daily basis, while my capital inveetment of Rs 500 remained in tact. This operation went on for three months, during which period I made a clear profit of Rs 74,000.
Then, I turned my hand to slot machines or jackpot machines as they are commonly known. I borrowed five such machines from Lal Wijeratne of Grayline Group.I had them installed at my uncle’s cafe in the Pettah-it was called Isurugiri Hotel.
My arrangement with Wijeratne was that I would keep 30% of the takings, while the balance 70% was for him. This was a successful business partnership. ‘But I was restless.’ I wanted to learn the technology of these slot machines.

Therefore I took wing to Taiwan to follow a six month technical course. This was in 1988 and I was 20 yearl at that time. By then I had dropped out from Moratuwa University.
But I returned from Taiwan in three months.Because it took me only that much of time to assmilate that technology. Then I started making my own slot machines and had them operable in his uncle’s cafe. As a result, all of the takings made from these machines were for me. There was no question of giving 70% of the share to the landlord, because I was now the landlord.
By then I had made enough money, enough to buy over my uncle’s cafe. And at 23, that was in 1991, I had millions and millions in my kitty, with 285 machines in operation.
But disaster struck in 1991. Ranasinghe Premadasa who was the president at that time imposed a ban on jackpot machines.Then What did you do? ‘I opened a car sales centre at my home in Paiyagala,’ said Perera. I called it Anuradha Traders. Currently we have four showrooms-at Kirullapane, Negombo, Kandy and Peliyagoda. I also ventured out into property development.
In 1993 I started my own casino business at Isurugiri. I called it Capricorn.
Then in 1995 I opened up the MGM casino in Colombo-Iwas 27 at that time and followed it up by opening Ballys in 1996 and Bellagio in 1998.

***
His Achievements 

Deputy Chairman

Royal Ceramics Lanka PLC

Deputy Chairman

Amaya Leisure PLC

Chairman

The Fortress Resorts PLC

Former Non-Executive Director

Citrus Leisure PLC

Former Director

Lanka Ceramic PLC

Former Deputy Chairman

Pan Asia Banking Corporation PLC

Chairman and Member of Remuneration Committee

Vallibel Power Erathna plc

2002-Present

Executive Deputy Chairman and Chairman of Nominations Committee

LB Finance PLC

2007-Present

Chairman, Member of Risk Management Committee and Member of Strategic Planning Committee

Sampath Bank PLC

2007-N/A

Former Director and Member of Investment Committee

Asian Alliance Insurance Plc

2008-Present

Deputy Chairman, Member of Audit Committee, Member of Nomination Committee and Member of Remuneration Committee

Hayleys Ltd.

2009-Present

Director

Haycarb PLC

2009-Present

Non-Executive Director and Member of Audit Committee

Hayleys MGT Knitting Mills Plc

2010-Present

Director

Hotel Services Ceylon PLC

Other Affiliations*

Hayleys Ltd.

Haycarb PLC

Royal Ceramics Lanka PLC

Hayleys MGT Knitting Mills Plc

Amaya Leisure PLC

The Fortress Resorts PLC

Citrus Leisure PLC

Lanka Ceramic PLC

Asian Alliance Insurance Plc

LB Finance PLC

Hotel Services Ceylon PLC

Pan Asia Banking Corporation PLC

Vallibel Power Erathna plc

(I report you Decide)


 http://www.island.lk/2002/12/17/busine01.html 

Real Meaning of Manipulation

Once upon a time in a village, a man announced to the villagers that he would buy monkeys for Rs 10.
The villagers, seeing that there were many monkeys around, went out to the forest and started catching them..
The man bought thousands at Rs 10 and as supply started to diminish, the villagers stopped their effort.
He further announced that he would now buy at Rs20.
This renewed the efforts of the villagers and they started catching monkeys again.
Soon the supply diminished even further and people started going back to their farms.
The offer rate increased to Rs 25 and the supply of monkeys became so little that it was an effort to even see a monkey, let alone catch it!
The man now announced that he would buy monkeys at Rs 50! However, since he had to go to the city on some business, his assistant would now buy on behalf of him.
In the absence of the man, the assistant told the villagers.
Look at all these monkeys in the big cage that the man has collected.
I will sell them to you at Rs 35 and when the man returns from the city, you can sell it to him for Rs 50."
The villagers squeezed up with all their savings and bought all the monkeys.
Then they never saw the man nor his assistant, only monkeys everywhere!

Colombo Stock Exchange

The Colombo Stock Exchange  is a company limited by guarantee, established under the Companies Act No. 17 of 1982 and is licensed by the Securities & Exchange Commission of Sri Lanka (SEC). The CSE is a mutual exchange and has 15 full members and 13 Trading Members licensed to trade both equity and debt securities . All members are licensed by the SEC to operate as stockbrokers. All members are corporate entities and some are subsidiaries of large financial institutions